Menu
Stara Synagoga w Krakowie
Na krakowskim Kazimierzu, pośród żydowskich zabudowań, sklepików i zakładów wznosi się najcenniejszy z zabytków żydowskiej architektury sakralnej – Stara Synagoga. Najstarsza z krakowskich, jak również Polskich bożnic ulokowana jest przy ul. Szerokiej 24. Stara Synagoga jest swoistym centrum żydowskiej kultury i religii. Dlatego, jeśli chcielibyście dowiedzieć się jak wygląda Żydowska świątynia, czym różni się od kościoła oraz poznać życie mieszkających na krakowskim Kazimierzu Żydów nie może Was tu zabraknąć.
Krakowski Kazimierz nieodzownie kojarzy się obecnie z licznymi klubami i barami cieszącymi się sporą polarnością szczególnie wśród młodzieży i studentów. Jednak to właśnie tu na Kazimierzu jeszcze kilkadziesiąt lat wstecz prężnie działały sklepy i zakłady Żydów. Zamieszkujący tą dzielnicę Królewskiego Miasta Żydzi stworzyli w niej sobie swoistą enklawę miasta w mieście. Było tu wszytko, czego potrzebowali mieszkańcy – sklepy, zakłady krawieckie, fryzjerskie, rzemieślnicze, banki i tak ważne dla wierzących synagogi. Ze wspaniałą i najstarszą Starą Synagogą na czele.
Rys historyczny
Stara Synagoga w Krakowie mieszcząca się przy ul. Szerokiej należy do najcenniejszych i najstarszych obiektów judaistycznych w Polsce. Ta najstarsza w Krakowie Synagoga wzniesiona została w XV w. (prawdopodobnie w roku 1407) przez czeskich Żydów. Pierwotnie średniowieczna bożnica była ceglano – kamienną dwunawową budowlą. Jednak w 1550 r. po przebudowie przez Mateusza Gucciego nabrała renesansowego kształtu poprzez zmianę filarów podtrzymujących sklepienie na kolumny toskańskie czy przez zdobiącą ją z zewnątrz attykę. XVI i XVII wiek przyniósł dalszy ciąg przebudów, gdyż dostawiono do niej wówczas przedsionek, dwie modlitewnie dla kobiet i dom zarządu gminy Żydowskiej. Liczącą już kilka wieków świątynie tuż przed wybuchem I Wojny Światowej poddano konserwacji pod okiem Zygmunta Hendla, co wpłynęło na przetrwanie wspaniałego zabytku. Wybuch I i II Wojny, która odbiła swoje piętno na Polskiej Diasporze Żydów, z której niewielu powróciło do miasta. Wojna nie ominęła i głównej modlitewni krakowskich Żydów, którą zniszczono i obrabowano z cennych zabytków. Po zakończeniu walk Stara Synagoga w Krakowie, zrujnowana i podupadająca z każdym dniem przez 10 lat, dzięki staraniom Gminy Żydowskiej i Muzeum Historycznego Miasta Krakowa została odrestaurowana. Dziś w Starej Synagodze funkcjonuje odział Muzeum poświęcony Dziejom i Kulturze Żydów. To właśnie na zorganizowanych we wnętrzu Synagogi Starej wystawach mieliśmy okazję zapoznać się z Żydowską religią, kulturą i życiem, przyjrzeć się zgromadzonym judaikom.
Ekspozycje:
• Główna sala modlitewna
Po zakupieniu biletów mogliśmy wyruszyć na zwiedzanie tego ciekawego obiektu sakralnego. Stara Synagoga w Krakowie w pierwszej kolejności otworzyła dla nas podwoje Głównej sali modlitewnej. Mogliśmy tu zapoznać się z historią tejże synagogi, poznać święta, jakie obchodzą Żydzi dzięki specjalnym tablicom czy obejrzeć przedmioty, których używają podczas nich. Centralne miejsce tejże sali zajmuje bima, czyli podwyższenie, z którego odczytuje się fragmenty Tory. nigdy wcześniej nie odwiedzaliśmy żadnego żydowskiego domu modlitwy, więc zgromadzone w nim wyposażenie wzbudziło w nas spore zainteresowanie.
Przy wejściu do Głównej sali modlitewnej znajdowała się skarbona, w dalszej części sali mogliśmy zobaczyć reprodukcje zdjęć mieszkańców krakowskiego Kazimierza czy przedmioty związane z Judaizmem takie jak: parochety podzielające sferę sacrum od wiernych, lambrekiny, rimonimy wieńczące Torę czy jad, który pomagał w odczytywaniu właściwych fragmentów Księgi.
Ponad to nie sposób nie wspomnieć o naczyniach codziennego użytku i tych odświętnych jakie funkcjonowały w żydowskich domostwach i świątyniach. W Synagodze Starej zobaczycie np. porcelanowe i srebrne talerze sederowe, kieliszki i puchary kiduszowe, lampki oliwne, torebki na macę oraz charakterystyczne żydowskie świeczniki – menory.
• Babiniec południowy
Po pokonaniu kilku stopni i skierowaniu się w prawą stronę dotarliśmy do babińca południowego w Starej Synagodze. Sala ta w przeciwności do prezentowanej w Głównej sali modlitewnej wystawie dotyczącej Judaizmu i świąt, skupia się na codziennym życiu żydowskiej rodziny. Oprócz zgromadzonych w babińcu południowym tradycyjnych żydowskich strojów (tj. tałes, czyli chusta okrywająca głowę, jarmułki świąteczne i codzienne czy futrzane streimel) zobaczyliśmy sceny z życia Żydów w różnym wieku. W gablotach tejże sali w Starej Synagodze w Krakowie znajdują się m.in. amulety towarzyszące narodzinom dziecka, nóż mohela używany podczas obrzezania czy zdjęcia uczących się w szkółce religijnej żydowskich chłopców. Ciekawie zaprezentowana została także scena zawarcia małżeństwa przez żydowską parę. Całości dopełnia list rozwodowy z 1905 r. unieważniający małżeństwo oraz przedstawienie obrzędu pochówku na fotografiach.
• Babiniec północny
Po przejściu po raz kolejny przez Główną salę modlitewną dotarliśmy do babińca północnego. Ulokowana w północnej części Starej Synagogi sala modlitewna dla żydowskich kobiet obecnie prezentuje ikonografię żydowskich dzielnic, obrazy przedstawiające Żydów i ich życie oraz elementy sztukaterii z żydowskich domów.
Odwiedzając miejsca takie jak Stara Synagoga w Krakowie warto wcześniej zapoznać się z życiem ludności korzystającej z takiego obiektu. Niezwykle interesującym dla nas była możliwość zapoznania się, jakie święta obchodzili Żydzi, jak je świętowali oraz w jak wyglądało życie mieszkańców krakowskiego Kazimierza. Choć obecnie mało wie się o życiu i religijności Żydów, kiedyś byli sąsiadami naszych dziadków i ich losy przeplatały się ze sobą. Warto, więc choć raz wybrać się do Krakowa, pospacerować dzielnicą żydowską, zajrzeć do zabytkowych Synagog.
Więcej informacji znajdziecie pod adresem: Stara Synagoga w Krakowie
- Atrakcje, Miejsca sakralne, Zabytki
- 24 marca, 2019
- aw-foto
- Brak komentarzy